پاسخگوی شما هستیم ۰۹۰۱۶۵۳۲۸۲۸
پاسخگوی شما هستیم ۰۹۰۱۶۵۳۲۸۲۸

آنچه باید درباره طرح واره ها بدانید

علاوه بر محیط زندگی اولیه عوامل دیگری نیز در شکل گیری طرح واره ها نقش بازی می کنند

عوامل موثر بر طرح واره ها

علاوه بر محیط زندگی اولیه عوامل دیگری نیز در شکل گیری طرح واره ها نقش بازی می کنند که در این میان ،خلق و خوی هیجانی کودک از اهمیت بسزایی برخوردار است . اکثر والدین خیلی زود به این نکته پی می برند که هر کودکی از زمان تولد ،شخصیت یا خلق و خوی منحصر به فرد و متمایزی داردبرخی از کودکان تحریک پذیرترند ،برخی خجالتی و برخی نیز پرخاشگرند .پزوهش های زیادی نشان می دهند که عوامل زیستی در شکل گیری و تحول شخصیت از اهمیت فوق العاده ای برخوردارند.به عنوان مثال ،کاگان و همکارانش ،پژوهشهای زیادی درباره ی صفات خلق و خویی نوزادان انجام دادند و به این نتیجه رسیدند که بیشتر این صفات حتی با گذشت زمان ثابت می مانند .
خلق و خوی هیجانی کودک در تعامل با وقایع دردناک دوران کودکی منجربه شکل گیری طرح واره ها می شود.خلق و خوی متفاوت کودکان را در معرض شرایط گوناگونی قرار می دهد .به عنوان مثال ،یک کودک پرخاشگر در مقایسه با یک کودک منفعل و پذیرابیشتر احتمال دارد مورد بدرفتاری بدنی والدین خشن خود قرار بگیرد علاوه بر این خلق وخوهای مختلف به گونه ای متفاوت کودکان را نسبت به شرایط مشابه آسیب پذیر می سازند . کودکان ممکن است به دلیل خلق و خوهای متفاوت ،در مقابل رفتار مشابه والدین خود واکنشهای کاملا متفاوتی نشان بدهند . به عنوان مثال دو پسر بچه را در نظر بگیرید که هر دو توسط مادرشان طرد شده اند .کودک خجالتی از محیط اطراف کناره کیری می کند و به تدریج منزوی شده و به مادر خشن خود وابسته می شود ،ولی کودک اجتماعی جرات می کند که از لاک خود بیرون بیاید و دیگران را به برقراری ارتباط مثبت وادار کند .واقعیت

این است که اجتماعی بودن یکی از صفات غالب کودکان پرطاقت است و علیرغم این که چنین کودکانی ممکن است مورد بدرفتاری و غفلت قرار گیرند ،ولی صفت اجتماعی بودن باعث رشد آن ها می شود
مشاهدات ما حاکی از آن است که محیط اولیه ی فوقالعاده محبت آمیز یا منزجر کننده می تواند به میزان زیادی خلق و خوی هیجانی را تحت الشعاع قرار دهد .به عنوان مثال محیط امن و محبت آمیز یک خانواده ممکن است بتواند حتی یک کودک خجالتی را به کودکی دوست داشتنی و مهربان تبدیل کند و بر عکس اگر محیط اولیه طرد کننده باشد ،حتی یک کودک اجتماعی ممکن است منزوی شود همچنین خلق و خوی هیجانی افراطی می تواند بر محیط پیرامون چیره شود و بدون هیچ گونه توجیه آشکاری در تاریخچه ی زندگی بیمار منجر به آسیب روانی گردد.

 

حوزه های طرح واره و طرح واره های ناسازگار اولیه(حوزه های ۱ و ۲ و ۳(

در مدل ما، هجده طرح واره بر طبق پنج نیاز هیجانی ارضا نشده تقسیم می شوند که ما آنها را حوزه های طرح واره می نامیم.



حوزه اول :بریدگی و طرد

بیمارانی که طرح واره هایشان در این حوزه قرار دارد ،نمی توانند دلبستگی های ایمن و رضایت بخشی با دیگران برقرار کنند .چنین افرادی معتقدند که نیاز آنها به ثبات ،امنیت ،محبت ،عشق و تعلق خاطر ،برآورده نخواهد شد . خانواده های اصلی آنها معمولا بی ثبات (رها شدگی /بی ثباتی) بدرفتار (بی اعتمادی /بدرفتاری)سرد و بی عاطفه (محرومیت هیجانی )طرد کننده (نقص /شرم ) یا منزوی (انزوای اجتماعی /بیگانگی ) هستند.

بیمارانی که طرح واره هایشان در حوزه ی بریدگی و طرد قرار می گیرد (مخصوصا چهار طرح واره اول )اغلب بیشترین آسیب را می بینند . بسیاری از آنها دوران کودکی تکان دهنده ای داشته اند و در بزرگسالی تمایل دارند به گونه ای نسنجیده و شتاب زده از یک رابطه ی خود –آسیب رسان به رابطه ای دیگر پناه ببرند یا از برقراری روابط بین فردی نزدیک اجتناب کنند .رابطه ی درمانی ،اغلب محور اصلی درمان این گروه از بیماران قرار می گیرد.
بیمارانی که دارای طرح واره ی رهاشدگی /بی ثباتی هستند ،اعتقاد دارند روابطشان با افراد مهم زندگی ثباتی ندارد . بیمارانی که این طرح واره را دارند ،احساس می کنند افراد مهم زندگیشان در کنار آنها نمی مانند ،زیرا از نظر هیجانی غیر قابل پیش بینی اند ،فقط چند صباحی به طور موقت در کنار آنها حضور دارند و میمیرند یا بیمار را به حال خود رها می کنند .
بیمارانی که طرح واره ی بی اعتمادی /بدرفتاری دارند ،بر این باورند که دیگران با کوچکترین فرصت از آنها سو ءاستفاده می کنند. به عنوان مثال به آنها آسیب می زنند، تحقیرشان می کنند، دروغ می گویند ،بدرفتاری می کنند ،فریب می دهند یا آنها را دست می اندازند
بیمارانی که طرح واره ی محرومیت هیجانی دارند ،انتظار ندارند تمایل آنها برای برقراری رابطه ی هیجانی با دیگران به طور کافی ارضا شود.

 تا به حال سه نوع محرومیت هیجانی را شناخته ایم: 1-محرومیت از محبت (فقدان عاطفه یا توجه )، 2-محرومیت از همدلی (به حرف دل فرد گوش ندادن و درک نشدن ) و 3-محرومیت از حمایت (راهنمایی نشدن از سوی دیگران).


بیمارانی که طرح واره ی نقص / شرم دارند احساس می کنند افرادی ناقص ،بد ،حقیر یا بی ارزش اند و اگر خود را در معرض نگاه دیگران قرار دهند بدون شک طرد می شوند ،این طرح واره معمولا با احساس شرم نسبت به نقایص ادراک شده همراه است . این نقص ها و کمبودها ممکن است شخصی (مثل خودخواهی ،تکانه های پرخاشگرانه ،تمایلت جنسی غیرقابل قبول )یا عمومی (مثل ظاهر غیر جذاب ؛نابرازندگی اجتماعی )باشند .
بیمارانی که طرح واره ی انزوای اجتماعی /بیگانگی دارند ،احساس می کنندبا دیگران متفاوتند و وصله ی نا جور اجتماع هستند . در واقع این طرح واره ،حس متفاوت بودن فرد یا عدم تناسب با اجتماع را در بر می گیرد .معمولا بیماران مبتلا به این طرح واره به هیچ گروه یا جامعه ای احساس تعلق خاطر نمیکنند.


حوزه دوم: خود گردانی و عملکرد مختل

خودگردانی یعنی توانایی فرد برای جدا شدن از خانواده و عملکرد مستقل. این توانایی در مقایسه با افراد هم سن و سال سنجیده می شود .بیمارانی که طرح واره هایشان در این حوزه قرار دارد از خودشان ومحیط اطرافشان انتظاراتی دارند که در توانایی آنها برای تفکیک خود از نماد والدین و دستیابی به عملکرد مستقلانه مانع ایجاد می کند .

 والدین این بیماران برای آنها هر کاری انجام می دادند و به شدت از آنها حمایت می کردند و گاهی برعکس ،بندرت از آنها مراقبت یا نگهداری می نمودند (که مورد اخیر بسیار نادر است ). افراط و تفریط در حمایت از کودک منجر به بروز مشکلاتی در حوزه خودگردانی می شود.

 والدین این گروه از بیماران؛ اغلب به اعتماد به نفس کودک خود لطمه می زنند و در تقویت عملکرد ماهرانه او در خارج از خانه موفق نیستند. در نتیجه این بیماران نمی توانند هویت مستقلی در مورد خودشان به دست بیاورند و نمی توانند زندگی شان را بدون دریافت کمکهای بی شائبه دیگران اداره کنند .

 آنها نمی توانند برای خودشان اهداف مشخصی در نظر بگیرند و در مهارتهای مورد نیاز تبحر پیدا کنند لذا از نظر کارایی و کفایت در دوران بزرگسالی ،مثل یک کودک کم سن وسال عمل میکنند.
بیمارانی که طرح واره ی وابستگی /بی کفایتی دارند احساس می کنند بدون کمک جدی دیگران نمی توانند از عهده ی مسیولیت های روزمره شان برآیند . به عنوان مثال آنها احساس می کنند توانایی کسب در آمد حل مشکلات ؛ خوب قضاوت کردن ،به عهده گرفتن وظایف جدید و تصمیم گیری درست را ندارند. این طرح واره اغلب خودش را به شکل منفعل بودن ودرماندگی افراطی نشان می دهد.
بیمارانی که طرح واره ی آسیب پذیری نسبت به ضرر یا بیماری دارند ،شدیدا می ترسند مبادا هر لحظه دچار یک فاجعه شوند و نتواند با آن مقابله کند .این افراد از چنین وقایعی می ترسند: 1-پزشکی (مانند بروز حملات قلبی ،ابتلا به بیماری ایدز )، 2-هیجانی (مانند دیوانه شدن ،از دست دادن کنترل )، 3-محیطی (مانند وقوع تصادفها ،جنایت ،بلایای طبیعی ).

بیمارانی که طرح واره خود تحول نیافته / گرفتار دارند ،اغلب در خصوص ارتباطشان با یکی یا چند نفر از افراد مهم زندگیشان (اغلب والدین ) بیش از حد اشتغال ذهنی دارند وبه همین دلیل، فردیت و رشد اجتماعی بیماران به آنها وابسته است .

این بیماران ،سخت معتقدند که حداقل یکی از افراد این رابطه ،نمی تواند بدون دیگری به زندگی ادامه دهد . این طرح واره ممکن است احساساتی مثل غرق در شخصیت طرف مقابل شدن ،فقدان هویت و بی هدف بودن زندگی را در بر بگیرد.
بیمارانی که طرح واره ی شکست دارند معتقدند بدون شک در دستیابی به حد معمول پیشرفت (زمینه هایی مثل تحصیل ،ورزش ،شغل )شکست خواهند خورد و در مقایسه باهم سن و سالهایشان خیلی بی کفایتند . افرادی که این طرح واره را دارند ،اغلب خودشان را کم هوش ،بی استعداد یا ناموفق می دانند.


حوزه ی سوم: محدودیت های مختل

بیمارانی که طرح واره هایشان در این حوزه قرار دارد ،محدودیت های درونی آنها در خصوص احترام متقابل و خویشتن داری به اندازه کافی رشد نکرده است. آنها ممکن است در خصوص احترام به حقوق دیگران ،همکاری کردن ،متعهد بودن یا دستیابی به اهداف بلند مدت مشکل داشته باشند .

علاوه بر این ،چنین بیمارانی اغلب خودخواه فلوس ،بی مسئولیت یا خود شیفته به نظر می رسند . آنها معمولا در خانواده هایی بزرگ شده اند که خیلی سهل انگار و بیش از حد مهربان بوده اند .(گاهی اوقات طرح واره استخقاق می تواند شکلی از جبران افراطی طرح واره های دیگر مثل محرومیت هیجانی باشد .

معمولا در این قبیل موارد ریشه تحولی اولیه این طرح واره ،محبت بیش از حد نیست ) این بیماران در دوران کودکی ،نیازی نداشته اند از قوانینی پیروی کنند که دیگران از آن قوانین تبعیت می کردند .آنها در دوران کودکی ملاحظه ی دیگران را نمی کرده اند و خویشتن دار نبوده اند .در نتیجه در بزرگسالی ،توانایی مهار تکانه های خود را ندارند و نمی توانند ارضاءنیازهای آنی خود را به خاطر دستیابی به منابع آتی به تاخیر بیندازند .
بیمارانی که طرح واره ی استحقاق /بزرگ منشی دارند خودشان را یک سرو گردن بالاتر از دیگران می دانند و در نتیجه حقوق و امتیازات خاصی برای خودشان قایلند . بیمارانی که این طرح واره را دارند خود را نسبت به رعایت احترام متقابل که پایه واساس تعاملات اجتماعی سالم است ،موظف نمی دانند .

آنها اغلب اصرار می کنند که می توانند هر کاری را که دلشان بخواهد ،بدون توجه به هزینه ای که این کار برای دیگران دارد انجام دهند .آنها دوست دارند به قدرت برسند تا بتوانند برتری خود را به رخ دیگران بکشند (مثل موفق شدن ،مشهور شدن و پولدار شدن )این بیماران اغلب بیش از حد پر توقع یا سلطه گرند ودر روابط اجتماعی با مشکلات دیگران همدلی نمی کنند.

بیمارانی که طرح واره ی خویشتن-داری /خود –انضباطی ناکافی دارند نمی توانند برای دستیابی به اهدافشان خویشتن – داری نشان دهند و ناکامی را به قدر کافی تحمل کنند . از سوی دیگر نمی توانند ابراز هیجان ها و تکانه هایشان را کنترل کنند . در شکل های خفیف تر این طرح واره بیماران برای اجتناب از ناراحتی خیلی تاکید می کنند :به عنوان مثال سعی می کنند در روابط بین فردی ،تعارضی ایجاد نکنند واز پذیرفتن مسیولیت های بیشتر طفره می روند .

 



نیاز به مشاوره حضوری در این خصوص دارید ؟!

اگر در این خصوص نیاز به مشاوره حضوری دارید می توانید با شماره ۰۹۱۲۰۳۴۶۰۱۱ با پزشک و روانشناس متخصص ٬ دکتر حسین موسی زاده مستقیما تماس حاصل فرمایید و با نحوه مشاوره ایشان آشنا شوید ٬ در صورت تمایل به رزرو وقت ملاقات با منشی دفتر مورد نظر واقع در تهران و یا کرج و یا با شماره ۰۹۰۱۶۵۳۲۸۲۸ تماس حاصل فرمایید .



نیاز به ویزیت یا مشاوره در منزل دارید؟

اگر ترجیح می دهید که مشاوره در منزل شما صورت گیرد ٬ برای تعیین نوبت و هماهنگی می توانید با شماره ۰۹۱۲۰۳۴۶۰۱۱ تماس حاصل فرمایید .



نیاز به مشاوره تلفنی یا مشاوره تصویری دارید ؟!

اگر ترجیح می دهید مشاوره بصورت آنلاین و تلفنی یا تصویری از طریق برنامه هایی نظیر Whatsapp , IMO , Skype و .. صورت گیرد ٬ برای تعیین نوبت و هماهنگی می توانید با شماره ۰۹۳۵۸۹۰۸۸۱۹ تماس حاصل فرمایید


نظرات