ذهنیت خنده اتوماتیک

ذهنیت خنده اتوماتیک

در کار بالینی با برخی از بیماران، متوجه لبخند مصنوعی مداوم یا خنده های بی مناسبت آنها با موضوع شده ایم که با طرحواره های اطاعت، انزوای اجتماعی، ایثار، بازداری هیجانی، نقص/ شرم، بی اعتمادی/ بدرفتاری و پذیرش جویی/ جلب توجه مرتبط بوده است. معمولاً آنها وقتی در جلسات فردی تحت فشار روانی قرار می گیرند شروع به خندیدن می کنند.

همچنین در جلسات گروه درمانی که همه اعضا جدی هستند و موضوع مورد بحث باعث ناراحتی و احساس غم اعضا شده است لبخند ملیحی به لب دارند. گاهی در کلاسهای آموزشی، زمانی که هیچ موضوع خنده داری مطرح نشده است آنها نخودی می خندند. در برخی مواقع وقتی که به علت یک اتفاق ساده یا یک جمله حالب اکثریت می خندند یا لبخند می زنند آنها همچنان لبخند به لب دارند. زمانی که این ذهنیت فعال است فرد نسبت به چهره خندان خود، آگاهی ندارد. افراد با این ذهنیت ممکن است حتی زمانی که تنها در خیابان راه می روند نیز لبخندی بر لب داشته باشند.

در برخی افراد ذهنیت خنده اتوماتیک ممکن است چنان دائمی باشد

در برخی افراد ذهنیت خنده اتوماتیک ممکن است چنان دائمی باشد که دیگران همیشه آنها را با لبخندی که بر لب دارند به یاد آورند. داشتن لبخندی دائمی بر لب نشان دهندۀ خوشحالی درونی فرد نیست بلکه نشانگر حضور قدرتمند این ذهنیت است. ذهنیت خنده اتوماتیک در طرحواره های مختلف کارکردهای متفاوتی دارد. برای نمونه بیمارانی که طرحواره اطاعت دارند از ذهنیت خنده اتوماتیک برای محافظت از خود در مقابل افرادی که از آنها احساس ترس یا واهمه دارند استفاده می کنند. در طرحواره پذیرش جویی/ جلب توجه فرد با این ذهنیت تلاش دارد که خود را فردی آرام، جذاب، دوست داشتنی، قابل اعتماد و تأثیر گذار نشان دهد. افراد با طرحواره نقص/ شرم زمانی که در جمع مورد انتقاد شدید قرار می گیرند ممکن است به طور اتوماتیک نیش شان باز شود و لبخند مصنوعی بزنند و به محیط پیرامون نگاه کنند هر چند عمیقاً غمگین شده اند. در واقع این لبخند برگرفته از ذهنیت خنده اتوماتیک و بـه منظور حفظ ظاهر انجام می گیرد.

در طرحواره انزوای اجتماعی فردی که از قرار گرفتن در جمع راضی به نظر نمی رسد تلاش می کند به صحبت های دیگران با لبخند زدن پاسخ دهد و این گونه خود را همنوا با گروه نشان دهد و در بحث ها مشارکت نماید. زمانی که ذهنیت خنده اتوماتیک شدیداً فعال است فرد شروع به لودگی می کند و سعی دارد با خندیدن، ریسه رفتن یا نمک ریختن خود را از زیر بار فشار دیگران خارج کند. در چنین وضعیت آشکاری شناسایی این ذهنیت توسط افرادی که تحت آموزش سبک های مقابله ای و ذهنیت ها قرار گرفته اند کار دشواری نیست. شناسایی ذهنیت خنده اتوماتیک در برخی مواقع حتی برای آموزش دیده ها نیز کار دشواری است. مثلاً زمانی که شما لطیفه ای برای کسی تعریف می کنید به سختی می توانید تشخیص دهید که فرد به این دلیل که از لطیفه شما خوشش آمده لبخند می زند و یا برعکس چون خوشش نیامده است لبخند می زند! شما فقط کافی است که به دیگری بگویید می خواهم برایت یک لطیفه تعریف کنم آن وقت متوجه می شوید قبل از اینکه لطیفه را تعریف کنید ذهنیت خنده اتوماتیک باعث می شود که یک لبخند معمولی بر لبهای مخاطب نقش ببندد. ما می توانیم به راحتی عضله گونه مان را منقبض کنیم درست مانند زمانی که عکاس به ما می گوید چرا اینقدر جدی هستی؟ لبخند بزن؛ اما نمی توانیم طبق نظر داچن دو بولون عصب شناس فرانسوی به راحتی عضله آبیکولاریس اکیویی را که فقط وقتی شادی حقیقی را تجربه می کنیم منقبض نماییم. از این رو پائول اِکمن لبخند واقعی را به افتخار داچن دو بولون، لبخند داچن نام گذاری کرده است. بنابراین میان ذهنیت خنده اتوماتیک شادی حقیقی با آناتومی صورت ارتباط نزدیکی وجود دارد. از دیدگاه زیست تکاملی بین تبار لبخند با تبار خنده تفاوت زیادی است.

لبخند از تبار تکاملی مربوط به آرامش، خرسندی و امنیت حاصل گردیده است. انسان اولیه پس از صرف یک وعده غذای کامل و دلچسب سیری را تجربه می کند و لبخند رضایت بر لبانش نقش می بندد. زیرا یافتن غذا و سیر شدن مهمترین دغدغه انسان شکارگر بوده است. این لبخند را اگر لبخند بدوی بنامیم می توانیم آن خوشحالی را پس از ارضای نیازهای، جسمی، جنسی و هیجانی بر لبان خود و دیگران مشاهده کنیم. در جامعه سنتی هندوستان مردم پس از صرف غذا به منظور ابراز رضایت مندی از مهمان نوازی میزبان لبخندی همراه با آروغ می زنند.

صدای آروغ میزبان را مطمئن می کند که مهمانش از پذیرایی کاملاً راضی بوده است. بنابراین در لبخند بدوی فرد واقعاً نیازهای جسمی، جنسی و هیجانی اش به درستی برآورده شده است و احساس آرامش، خرسندی و امنیت واقعی دارد اما در ذهنیت خنده (لبخند) اتوماتیک، نه تنها نیازی برآورده نشده بلکه فرد در تنش و استرس قرار می گیرد و برای اینکه از درون احساس آرامش کند و از بیرون نیز ظاهرش را خرسند نشان دهد و در کل امنیتش را حفظ کند لبخند (ذهنیت خنده اتوماتیک) پدیدار میشود.

این ذهنیت در سبک مقابله ای، مسخرگی انسان اولیه را در مقابل دشمنان با اعتماد به نفس و در برابر مخاطرات خونسرد نشان می داده است. از این رو اگرچه ذهنیت خنده اتوماتیک برای حفظ بقای انسان اولیه لازم بوده است اما اکنون به خصوص در روابط زناشویی و بین فردی منجر به مشکلات فراوانی می گردد. گیتی که طرحواره آسیب پذیری نسبت به ضرر و بیماری دارد نمی تواند جلوی خنده خود را هنگامی که دیگران در نزدیکی او به زمین می افتند بگیرد. در طول سالها زندگی مشترک چندباری پیش آمده بود که شوهر گیتی تصادفاً پایش پیج یا ناگهانی سر بخورد و به زمین بیفتد. در چنین شرایطی خندیدن با صدای بلند اولین واکنش گیتی است. یک روز که گیتی صدای افتادن شوهرش از داخل حمام را شنید بلافاصله درب را باز کرد و صحنه شکستن سر و خونریزی فراوان او را مشاهده کرد

. خنده های او با صدای بلند شروع شدند و برای اینکه شوهرش متوجه خنده هایش نشود به سمت آشپزخانه به منظور پیدا کردن کیف کمکهای اولیه دوید. او در حالیکه کیف کمکهای اولیه در دستش بود چند دقیقه ای در وسط اشپزخانه با صدای بلند می خندید و نمی تواست جلوی خنده هایش را بگیرد. سرانجام شوهرش با سر شکسته و خون آلود خود را کشان کشان به آشپزخانه رساند. گیتی در جلسه درمان گفت: وقتی شوهرم را در آن وصعبت خون آلود در کف حمام مشاهده کردم طرحواره آسیب پذیری نسبت به ضرر و بیماری ام شدیداً فعال شد. اکنون می دانیم که در آن لحظه دلهره آور سبک مقابله ای مسخرگی با ذهنیت خنده اتوماتیک از میزان ترس و وحشتی که گیتی تجربه می کند عمیقاً می کاهد. گیتی از درون واقعاً می ترسد اما خنده های بی وقفه و غیرقابل کنترلش تا حدی شرایط را برایش ساده و ایمن می کنند. گیتی ادامه داد: اگر چه شوهرم بعد از هر اتفاقی به دلیل خنده هایم از من دلخور می شود اما متأسفانه امکان متوقف آن را ندارم. خنده های اتوماتیک و غیر قابل کنترل گیتی از حد تعادل خارج می شوند و تا زمانی که احساس آرامش و امنیت نکند همچنان می خندد. در واقع گیتی در سبک مقابله ای مسخرگی تلاش می کرد تا وحشت ناشی از تهدید را کنترل کند. نکته جالب توجه در اینجاست که تبار تکاملی خنده از رفتارهای نماینگر خشم، وحشت و تهدید مشتق شده است و جایگاهش با تبار تکاملی لخند که مربوط به آرامش، خرسندی و امنیت است کاملاً متفاوت است. اگرچه لبخند بدوی به صورت کاملاً غریزی از ابتدای تولد انسان پس از ارضای نیازها برلبان نوزادان نقش می بندد اما خنده به هیچ عنوان غریزی نبوده و هیجانی است که در طول دوره تکامل انسان به مرور زمان ایجاد شده است. انسانهای اولیه از ابتدا نمی خندیدند، بلکه در صورتی که چیزی یا کسی رضایت یا تعجب آنها را بر می انگیخت با یک دم بلند، نفس خود را با صدای هِه به بیرون می دادند.

کم کم این هِه، تبدیل به هِه هِه و در نهایت هاهاها گردید. اکنون خنده به شکل یک الگوی رفتاری ثابت هم در دستگاه عصبی انسان و هم نخستی های عالی وجود دارد.

نیاز به مشاوره حضوری در این خصوص دارید ؟!

اگر در این خصوص نیاز به مشاوره حضوری دارید می توانید با شماره ۰۹۱۲۰۳۴۶۰۱۱ با پزشک و روانشناس متخصص ٬ دکتر حسین موسی زاده مستقیما تماس حاصل فرمایید و با نحوه مشاوره ایشان آشنا شوید ٬ در صورت تمایل به رزرو وقت ملاقات با منشی دفتر مورد نظر واقع در تهران و یا کرج و یا با شماره ۰۹۰۱۶۵۳۲۸۲۸ تماس حاصل فرمایید .

نیاز به ویزیت یا مشاوره در منزل دارید؟

اگر ترجیح می دهید که مشاوره در منزل شما صورت گیرد ٬ برای تعیین نوبت و هماهنگی می توانید با شماره ۰۹۱۲۰۳۴۶۰۱۱ تماس حاصل فرمایید .

نیاز به مشاوره تلفنی یا مشاوره تصویری دارید ؟!

اگر ترجیح می دهید مشاوره بصورت آنلاین و تلفنی یا تصویری از طریق برنامه هایی نظیر Whatsapp , IMO , Skype و .. صورت گیرد ٬ برای تعیین نوبت و هماهنگی می توانید با شماره ۰۹۳۵۸۹۰۸۸۱۹ تماس حاصل فرمایید

---