تجارب اولیه زندگی ریشه تحولی طرحواره های ناسازگار اولیه در تجارب ناگوار دوران کودکی نهفته است. طرح واره هایی که زودتر به وجود می آیند و معمولاً قویتر هستند، از خانوادههای هستهای نشأت میگیرند. تا حد زیادی، پویایی های خا
ریشه تحولی طرحواره های ناسازگار اولیه در تجارب ناگوار دوران کودکی نهفته است. طرح واره هایی که زودتر به وجود می آیند و معمولاً قویتر هستند، از خانوادههای هستهای نشأت میگیرند. تا حد زیادی، پویایی های خانواده، بازتاب دقیق پویاییهای جهان ذهنی کودک هستند.
وقتی بیماران در موقعیتهای از زندگی بزرگسالی، طرحواره های ناسازگار اولیه شان فعال میشوند، معمولا خاطره ای هیجان انگیز از دوران کودکی خود تجربه می کنند. همزمان با تحول کودک، عوامل تأثیرگذار مانند همسالان، مدرسه، انجمن های گروهی و فرهنگ، به طور روز افزونی اهمیت مییابند و در شکلگیری طرح واره ها نقش بازی می کنند. با این حال، طرح واره هایی که بعداً در سیر تحول شکل میگیرند، زیاد عمیق و نیرومند نیستند. چهار دسته از تجارب اولیه زندگی، روند اکتساب طرحواره ها را تسریع میکنند.
اولین دسته از تجارب اولیه زندگی، ناکامی ناگوار نیازها هستند. این حالت وقتی اتفاق میافتد که کودک تجارب خوشایندی را تجربه نکند. طرح واره هایی مانند محرومیت هیجانی یا رهاشدگی به دلیل نقص در محیط اولیه به وجود می آیند.
در محیط زندگی چنین کودکی، ثبات، درک شدن یا عشق وجود ندارد. نوع دوم تجارب اولیه زندگی که طرح واره ها را به وجود میآورند، آسیب دیدن و قربانی شدن هستند. در چنین وضعیتی، کودک آسیب می بیند یا قربانی میشود و طرح واره هایی مثل بی اعتمادی/بدرفتاری، نقص/شرم یا آسیب پذیری نسبت به ضرر در ذهن او شکل می گیرد. در نوع سوم تجارب، مشکل این است که کودک، زیادی چیزهای خوب را تجربه می کند. والدین جهت رفاه و آسایش کودک، همه کار میکنند، در حالی که تأمین رفاه و راحتی در حد متعادل برای رشد سالم کودک لازم است. در اثر این گونه تجارب در ذهن کودکان طرح واره هایی نظیر وابستگی/ بی کفایتی یا استحقاق/ بزرگ منشی به وجود میآید. در این حالت والدین به ندرت با کودک جدی برخورد میکنند و کودک روی پر قو بزرگ می شود و لوس بار می آید. در نتیجه نیاز های هیجانی کودک به خودگردانی یا محدودیت های واقه بینانه ارضاء نمی شوند.
والدین ممکن است بیش از حد درگیر زندگی کودک بشوند یا ممکن است بدون هیچ گونه محدودیتی، آزادی عمل زیادی به او بدهند. نوع چهارم تجارب زندگی که باعث شکلگیری طرح واره ها می شود، درونی سازی انتخابی یا همانند سازی با افراد مهم زندگی است. کودک به طور انتخابی با افکار، احساسات، تجارب و رفتارهای والدین خود همانند سازی کرده و آنها را درون سازی میکند. مثلاً دو بیمار را در نظر بگیرید که هر دو قربانی بدرفتاری دوران کودکی خود هستند و برای درمان به کلینیک مراجعه میکنند. بیمار اول، امیر در دوران کودکی، نقش قربانی را پذیرفته بود.
وقتی پدرش او را کتک می زد، متقابلاً به او حمله نمیکرد و فقط احساس میکرد قربانی این وضعیت شده است. وی با این که احساس میکرد با او بدرفتاری شده، ولی احساس کسی را که مورد بدرفتار قرار گرفته، در خودش درون سازی نکرد. بیمار دوم، سینا در مقابل بدرفتاری های پدرش، متقابلاً به این حمله میکرد. او با پدرش همانندسازی کرد و افکار، رفتار و احساسات پدر پرخاشگرش را درون سازی نمود و خودش تبدیل به یک فرد خشن و بدرفتار شد. دو بیمار را در نظر بگیرید که هر دو طرحواره محرومیت هیجانی دارند. هر دوی این بیماران، والدین بی عاطفه ای داشته اند و در دوران کودکی، احساس کردهاند تنها هستند و کسی آنها را دوست ندارد. آیا میتوانیم کنیم که هر دو در بزرگسالی از نظر هیجانی، افرادی سرد و بی عاطفه میشوند؟ لزوماً نه. اگرچه هر دو بیمار می دانستند که مورد بیمهری قرار گرفتهاند، ولی لزوماً خودشان تبدیل به افرادی بی عاطفه نشدند همان طور که در بخش بعدی راجع به سبکهای مقابله ای بحث میکنیم، بیماران ممکن است به جای همانندسازی با والدین بی مهر و عاطفه خود، از طریق مهربان بودن، با احساس محرومیت شان مقابله کنند، یا اینکه با پرتوقعی و احساس استحقاق با محرومیت هیجانی زیربنایی خود کنار بیایند. مدل مورد نظر ما، فرض را بر این نمی گذارد که کودکان با هر کاری که والدین شان انجام میدهند، همانندسازی کرده یا کارهایشان را درون سازی می کنند. در تجارب بالینی مان به این نکته پی بردیم که کودکان به طور انتخابی با جنبههای خاصی از افراد مهم زندگی شان همانندسازی کرده و آنها را درون سازی می کنند.
برخی از این همانندسازی ها و درون سازی ها به طرحواره ها و بعضی نیز به سبک های مقابله ای یا ذهنیت تبدیل می شوند. معتقدیم خلق و خوی کودک تعیین می کند که آیا او با ویژگی های افراد مهم زندگیش همانندسازی کند یا خیر. به عنوان مثال، کودکی با ویژگی های افسرده خویی، احتمالا خوش بینانه والدین خود را در مقابل بدشانسی ها، درون سازی نخواهد کرد، زیرا رفتار چنین والدینی، آنقدر مخالف طبع کودک است که نمیتواند آن را جذب کند.
نیاز به مشاوره حضوری در این خصوص دارید ؟!
اگر در این خصوص نیاز به مشاوره حضوری دارید می توانید با شماره ۰۹۱۲۰۳۴۶۰۱۱ با پزشک و روانشناس متخصص ٬ دکتر حسین موسی زاده مستقیما تماس حاصل فرمایید و با نحوه مشاوره ایشان آشنا شوید ٬ در صورت تمایل به رزرو وقت ملاقات با منشی دفتر مورد نظر واقع در تهران و یا کرج و یا با شماره ۰۹۰۱۶۵۳۲۸۲۸ تماس حاصل فرمایید .
نیاز به ویزیت یا مشاوره در منزل دارید؟
اگر ترجیح می دهید که مشاوره در منزل شما صورت گیرد ٬ برای تعیین نوبت و هماهنگی می توانید با شماره ۰۹۱۲۰۳۴۶۰۱۱ تماس حاصل فرمایید .
نیاز به مشاوره تلفنی یا مشاوره تصویری دارید ؟!
اگر ترجیح می دهید مشاوره بصورت آنلاین و تلفنی یا تصویری از طریق برنامه هایی نظیر Whatsapp , IMO , Skype و .. صورت گیرد ٬ برای تعیین نوبت و هماهنگی می توانید با شماره ۰۹۳۵۸۹۰۸۸۱۹ تماس حاصل فرمایید
نظرات